Mutasyon ve Modifikasyon

A- Mutasyon nedir ?

DNA üzerinde meydana gelen ani değişikliklere mutasyon denir. DNA'nın yapısında meydana gelen bu değişiklik canlıda farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olur.

DNA'nın yapısının değişmesi, DNA'nın işleyişini değiştirir, bu da farklı özellikte canlılar meydana getirir.

Mutasyona neden olan faktörlere mutajen, mutasyona uğramış canlıya mutant denir.

DNA'da meydana gelen mutasyonlar

1. Bazı nükleotidlerin kaybolması mutasyona neden olabilir.

2. DNA'nın parçasının koparak kaybolabilir.

3. DNA kendini eşlerken üzerindeki bilginin değişebilir.

Mutasyona sebep olan faktörler

1. Zararlı ışınlar (X ışını, gama ışını morötesi (ultraviyole) ışınlar)

2. Kimyasal maddeler ( Katkı maddeleri, cıva, ilaçlar (Antibiyotik vb.), DDT)

3. Aşırı sıcaklık (Ateşli hastalık, sıcak ortamda fazla bulunma)

4. Alkol,  uyuşturucu ve sigara içindeki katran

5. Asitlik (pH derecesi)

Mutasyonun Özellikleri

1. Mutasyon vücut hücresinde meydana geldiğinde yalnızca o canlıyı ilgilendirir, sonraki nesle aktarılmaz. (Eşeyli üreyen canlılar için)

2. Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyon sonraki nesle aktarılır, canlıya etki etmez.

3. Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyon kalıtsal çeşitlilik sağlar.

4. Mutasyonlar yararlı ve zararlı olabilir. Bitki tohumlarında meydana gelen mutasyon ile daha fazla ürün vermesi sağlanabilir.

5. Mutasyonların çok büyük bir kısmı zararlıdır, öldürücü olabilir.

6. Kanser, altı parmaklılık, eksik organlı doğma, gelişim bozuklukları, albinoluk, hemofili, down sendromu, orak hücreli anemi, balık pulluluk, dört boynuzlu keçi, Van kedisinin farklı renkli gözlü olması mutasyon sonucu oluşur.

Gebelik döneminde röntgen filmi (X-ışını) çektirmek mutasyona neden olmaktadır. Bu nedenle sakat doğum meydana gelmektedir.

B- Modifikasyon nedir?

Çevre etkisiyle vücut hücrelerinde meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir. Modifikasyon da genlerin yapısında değişiklik meydana gelmez, genlerin işleyişi değişir.

Modifikasyona sebep olan faktörler

1. Sıcaklık

Himalaya tavşanlarında kürk rengi beyazdır. Eğer tüyler kazınarak buraya buz parçası konursa çıkan tüyler siyah olur. Çuha çiçeği 30-35ºC  sıcaklıkta  beyaz  çiçek, 15-20ºC  sıcaklıkta kırmızı renkli çiçek açar.

2. Besin

Dişi arılar  arı sütü ile beslenirse kraliçe arı, çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur.

Nemli yerde yetişen bitkiler daha iyi gelişirken, kurak yerde yetişen bitkiler fazla gelişemez.

3. Işık

Bitkiler ışık almadıkları zaman klorofil oluşmaz, beyaz renkli (Albino) bitki oluşur.

İnsan derisinin yazın fazla ışık aldığında bronzlaşır.

4. Toprak

Ortanca çiçekleri asitli toprakta kırmızı, bazik toprakta mavi çiçek açar.

5. Basınç

Karahindiba bitkisi dağda yetişirse  kısa boylu, ovada yetişirse uzun boylu olur.

Spor yapan insanların kaslı olması fakat çocuklarının kaslı doğmaması,

Sünnet olan erkeklerin çocuklarının yine sünnetsiz olarak doğması,

Kaza sonucu sakatlanan kişilerin çocuklarının sağlıklı doğması,

Tek yumurta ikizlerinden iyi beslenen daha fazla gelişirken diğerinin cılız kalması

Modifikasyonun Özellikleri

1. Modifikasyonlar dölden döle (nesilden nesile) aktarılmaz.

2. Modifikasyonların bir kısmı şartlar düzeldiğinde tekrar eski halini alabilir.

C- Mutasyon ve Modifikasyon Arasındaki Farklar

1. Mutasyonda gen yapısı değişir, modifikasyon da genin işleyişi değişir.

2. Mutasyon kalıtsal olabilir, modifikasyon kalıtsal değildir.

3. Mutasyonda canlının iç yapısı değişir, modifikasyonda dış görünüş değişir.

4. Mutasyonlar genellikle zararlıdır ve ölümcül olabilir, modifikasyon zararsızdır.